Column

"Lastige'"collegae

Ik krijg nog wel eens de vraag wat je als team moet doen met iemand die niet goed wil samenwerken. Deze teamleden worden dan vaak “lastig” genoemd. Lastig door hun leidinggevende, maar ook nog wel eens door hun mede teamleden. Mijn eerste vraag is dan meestal: wat maakt dat jij ze lastig vindt?

Misschien heeft het te maken met onduidelijke afspraken binnen de werkomgeving of het team. Het blijkt dat als binnen de organisatie of afdeling onduidelijkheid bestaat ten aanzien van het gezamenlijk doel, taak/rol of procedures/werkafspraken, dit leidt tot een slecht samenwerkend team en 'lastige' medewerkers.

Bijvoorbeeld als twee of meer mensen keuzen maken op basis van eigen doelen dan gaat dat vroeg of laat tot problemen leiden. Men begrijpt elkaars keuzen niet, heeft er een mening over en als er niet over gesproken wordt kan dit leiden tot slechte onderlinge verhoudingen.

De negatieve gevoelens die mensen daarbij ten opzichte van elkaar hebben zijn dan wel echt, maar het zijn uiteindelijk symptomen van een slechte coördinatie. Toch wordt in de praktijk makkelijk de 'schuld' neergelegd bij `die ander`. Er wordt dan makkelijk aangegeven dat hij onwillig is, altijd maar tegenwerkt, niets wil, vervelend is, etc.

Mijn tweede vraag aan teamleden is dan meestal: waarom gebeurt dat? Heb je een idee waarom de ander reageert zoals hij reageert? Heb je daar wel eens naar gevraagd? Het kan namelijk ook voortkomen uit de relatie die de “lastige” persoon heeft met de andere teamleden. Gedrag van mensen is relatie/gebonden. Het idee teamsamenwerking verbind ik graag met het Afrikaanse Ubuntu.

Het begrip 'Ubuntu' komt van het Zulu-gezegde: "umuntu ngumuntu ngabantu" of "een mens wordt pas een mens door andere mensen". We zijn wie we zijn doordat we worden gezien, doordat de mensen om ons heen ons als persoon respecteren en erkennen. Voor het "ik denk dus ik ben" van Descartes in Europa zou het Afrikaanse "ik ben omdat wij zijn" een prachtig alternatief zijn.

Wat essentieel is van ‘Ubuntu' is de fundamenteel andere zienswijze op de waarde van de individuele mens. Ligt bij ons de nadruk op het optimaliseren van het individu, van de ego, bij ‘Ubuntu' geldt: mijn waarde wordt bepaald door mijn betekenis voor anderen. En kan een “lastig" persoon geen zegen zijn voor de anderen? Is een moeilijk teamlid geen spiegel hoe het anders kan? Is hij lastig omdat hij niet doet wat wij allen doen?

Wat belangrijk is, is niet het gedrag van de ander be- of veroordelen, maar eens kijken naar de achtergronden van het gedrag en kijken of we er wat van kunnen begrijpen. Begrip is daarbij weer een basis voor acceptatie. En in feite bestaan er geen “lastige” mensen; ik vind zaken soms lastig te aanvaarden. De benoeming van de ander zegt dus meer over mijzelf dan over de ander.

Basis is dus, willen we goed samenwerken, dan zullen we elkaar dus moeten aanvaarden. Aanvaarden met de goede en de minder goede eigenschappen. Eigenschappen die in gedrag vaak naar voren komen als reactie op de omgeving, het gedrag van de ander of het team. Simpel de ander “betitelen” als lastig is eenvoudig, want dan hoef ik er niets meer mee.

De uitdaging is om medewerkers niet als 'lastig' te bestempelen, maar op zoek te gaan waarbinnen de structuur onduidelijkheid is wat leidt tot 'lastig' gedrag. Uiteraard geldt dit principe eveneens voor de omgang met collega's, vrienden, gezinsleden, teamgenoten, etc.
We hebben elkaar nodig in een team, juist ook “lastige mensen” met in onze ogen moeilijk gedrag. Ze zetten ons aan tot nadenken over eigen gedrag, het groepsdoel en de werkwijze die we hebben.

Ik zeg daarom: Leve “lastige collegae”