‘Onze zorg dreigt overkop te gaan’

Vandaag komen sociale professionals massaal op straat. De betogers vragen actie tegen het personeelstekort en de hoge werkdruk.

De werkgevers in de social profit kaarten op hun beurt de onhoudbare financiële situatie aan. SOM, de federatie van sociale ondernemingen voorspelt dat 80 procent van de organisaties financieel een zwaar jaar tegemoet gaan.

2023 kleurt rood
SOM, de federatie van sociale ondernemingen polste de afgelopen twee maanden bij haar 450 leden naar hun financiële prognose voor het werkingsjaar 2023. De leden van SOM zijn onder andere organisaties uit de kinderopvang, thuiszorg, jeugdhulp, zorg voor personen met een handicap en de Centra Algemeen Welzijnswerk.

De prognose is dat acht op tien van de organisaties hun financiële situatie slechter zal zijn dan in 2022. Dat is bijzonder slecht nieuws want ook 2022 was omwille van de energiecrisis en inflatie financieel al een zwaar jaar. Slechts 5 procent van de organisaties verwacht dat 2023 wat ademruimte zal bieden. “Als het zo verder gaat, dan kunnen wij 2023 eindigen met een sluiting,” zo getuigt een directeur uit de kinderopvang.

In september en oktober van vorig jaar hebben zowel de federale als Vlaamse regering maatregelen getroffen om organisaties te ondersteunen met hun energiefactuur. Er kwam ook steun voor investeringen in duurzame energieoplossingen. Deze maatregelen waren echter onvoldoende om het tij te keren. Slechts de helft van de organisaties ervaart een positieve impact van de maatregelen. Een op vijf komt zelfs helemaal niet in aanmerking voor de steunmaatregelen.

Een op twee organisaties bespaart op personeel
Vorige zomer werd door zorg en welzijn alles op alles gezet om niet te moeten snijden in zorg- of begeleidend personeel. De werkdruk lag al hoog en op veel plaatsen was er al een personeelstekort. Maar nu kunnen veel directies niet anders meer dan besparen op verzorgende en begeleidende medewerkers.

Een stem uit de preventieve gezinsondersteuning: “We kunnen niet meer doen wat we vinden wat we moeten doen, maar enkel waar we geld voor hebben. Dit werkt voornamelijk vanuit een negatieve insteek en dat geeft geen energie aan het team dat sowieso al in heel moeilijke omstandigheden moet werken.”

Vanzelfsprekend heeft minder personeel ook gevolgen voor de dienstverlening. Zorg- en welzijnsorganisaties spreken zelf over het aanbieden van een minder gevarieerd aanbod, besparingen op activiteiten buitenshuis en minder contacttijd per cliënt.

Ook het doorrekenen van extra kosten naar gebruikers of cliënten is geen eerste keuze. Toch zal 45 procent van de organisaties naast een indexering ook een prijsstijging doorvoeren. Let wel, niet elke organisatie of sector kan zomaar prijsstijgingen doorvoeren om inkomsten te verhogen. De gesubsidieerde kinderopvang en jeugdhulp zijn hier gebonden aan strikte regelgeving.

Uitstel van noodzakelijke investeringen
In 2022 gaf al meer dan de helft van de organisaties aan dat ze belangrijke investeringen uitstelden. Dit jaar stijgt dit aantal tot meer dan 60 procent van de organisaties. Zij wachten met investeringen in digitalisering, zonnepanelen, warmtepompen, isolatie, vorming, training en opleiding van personeel en het herstellen of bouwen van nieuwe infrastructuur.

Drie op vier organisaties zegt dat ze hun financiële reserves moeten aanspreken om de werking draaiende te houden. Meer dan de helft van de organisaties zal dit ook effectief doen. Voor sommigen is het de eerste keer, maar voor velen wordt het een structurele maatregel. Financiële reserves dienen normaal voor investeringen in de toekomst of het realiseren van lange termijnplannen. Ze nu gebruiken, legt hierop een hypotheek.

10 procent van de organisaties geeft zelfs aan helemaal geen financiële reserves meer te hebben. Een directeur uit de zorg voor personen met een handicap: “We hebben in 2022 al onze financiële reserves opgebruikt.”

Indexering van werkingsmiddelen
De afgelopen jaren waren hels voor veel zorg- en welzijnsorganisaties. Zowel corona, de energiecrisis als de krapte op de arbeidsmarkt hakten er serieus in. 2023 brengt geen beterschap.

Als werkgeverskoepel kunnen we alleen maar de alarmbel luiden. De zorg zit op haar tandvlees en dreigt overkop te gaan. Er zijn opnieuw dringend structurele maatregelen nodig. Daarom vragen we om onmiddellijk de werkingsmiddelen van organisaties te indexeren. Niet vergeten dat deze indexering al meer dan 10 jaar niet gebeurd is. Met de gestegen inflatie, zijn deze middelen nu veel minder waard, waardoor organisaties geconfronteerd worden met kosten die ze niet meer kunnen dekken.”

Een directeur uit de jeugdhulp verwoordt het zo: “De gevolgen van de niet-indexering van de werkingsmiddelen zijn voelbaar en maken dat keuzes gemaakt moeten worden die de kwaliteit van de hulpverlening dreigen aan te tasten.” Is dat wat deze Vlaamse regering wil?

Bron: https://sociaal.net/opinie/zorg-en-welzijn-dreigt-overkop-te-gaan-door-financiele-druk/, door Marleen Roesbeke