De houdbaarheid van de GGZ in Nederland staat onder druk

Dit is niet alleen zorgelijk voor het hier en nu, maar vormt ook een risico voor de toekomstbestendigheid en transformatiekracht van de Nederlandse zorg

Met deze eerste editie willen wij u een compact en inhoudelijk beeld geven van de financiële stand van zaken in de GGZ. We kijken terug en we kijken vooruit. We delen onze bevindingen over de financiële knelpunten in de GGZ, onze visie op oplossingen voor de toekomst en concrete stappen om daar te komen.

De houdbaarheid van de geestelijke gezondheidszorg in Nederland staat onder druk. Het lijkt erop dat vooral de grotere (integrale) GGZ-instellingen zorg moeten leveren onder grote financiële druk. Ze zitten gevangen in het huidige systeem van omzetplafonds en prijsplafonds, waarbij een afspraak gemaakt wordt over de maximale gemiddelde prijs per patiënt. De marges waren de afgelopen jaren beperkt. De financierbaarheid van een aantal ieders is uitdagend.

We zien dat aanbieders moeite hebben om noodzakelijke innovaties te bekostigen of hun primaire proces te herontwerpen. Noodzakelijke (IT)-investeringen om de transitie richting de toekomst te kunnen maken zijn niet altijd mogelijk. Naast de financiële druk zien we ook spanning op de operationele processen door het toenemende personeelstekort bij aanbieders. We worden steeds vaker geconfronteerd met wachttijden, te hoge werkdruk op de crisisdienst en het sluiten van klinieken. Dit baart zorgen voor de toegankelijkheid en kwaliteit van de zorg. Ondanks de wachttijden is de toegankelijkheid van de GGZ door de komst van de POH-GGZ en Basis GGZ verbeterd: meer bereik en minder stigma.

Transformatie naar de GGZ van de toekomst is noodzakelijk. Er is een ander perspectief nodig, zowel in de benadering van de patiënt (focus op gezondheid in plaats van ziekte), als in de wijze van het organiseren van de zorg, waarbij technologie een cruciale rol speelt. We zien dat er al mooie stappen worden gezet op het gebied van zorg in de wijk en technologische innovaties, zoals e-health en behandeling met behulp van gamification. Het gaat echter veel te traag.

Verdere invulling van de ambities vraagt om een ware transformatie van de bestaande GGZ. De oplossingen voor de toekomst moeten gezocht worden in andere en slimmere manieren van werken. Die helpen om de beschikbare capaciteit optimaal te benutten en de nieuwe mogelijkheden meer ruimte te geven. Het anders organiseren van de zorg is daarom niet alleen onontkoombaar, maar ook gewenst. Daarvoor zijn regie op de transitie, decentrale initiatieven en ruimte voor investeringen in onder andere digitale oplossingen nodig om de noodzakelijke veranderingen te realiseren.

Bron: KPMG, https://home.kpmg/nl/nl/home/insights/2019/07/healthcheck-ggz.html