Ranglijsten hebben “perverse” bijwerking

Het steeds meer meetbaar maken van ziekenhuiszorg en vervolgens weergeven in ranglijsten heeft “perverse” neveneffecten. Registraties botsen vaak met het zorgproces en zetten kwaliteitsinitiatieven op de werkvloer onder druk.

Dat constateren onderzoekers van het instituut voor Beleid en Management in de Gezondheidszorg (iBMG) van de Erasmus Universiteit Rotterdam.

De observaties van het iBMG zijn gebaseerd op een onderzoek naar de wijze waarop ziekenhuizen omgaan met ranglijsten, zoals dagblad AD en weekblad Elsevier die ieder jaar publiceren. Hiervoor werden drie ziekenhuizen onderzocht met daarbij aandacht voor alle lagen van de organisatie.

Uit het onderzoek blijkt eens te meer dat ziekenhuizen ambivalent staan tegenover de lijsten. Enerzijds is er scherpe kritiek op betrouwbaarheid, zeker als het ziekenhuis niet goed scoort. Toch  proberen ziekenhuizen vanuit het oogpunt van marketing en reputatiemanagement om zo hoog mogelijk op de lijst te komen. “Hoger op de lijst komen betekent in de eerste plaats: zorgen dat handelingen geregistreerd worden”, constateren de onderzoekers. “Ziekenhuizen investeren dan ook veel in informatiesystemen en in het trainen van medewerkers om registraties uit te voeren.”

Volume
Ziekenhuizen proberen vervolgens op die onderdelen te verbeteren die gemeten kunnen worden en waar zij slechter op scoren dan andere ziekenhuizen. Soms gaat dit ten koste van niet-meetbare aspecten van zorg, aldus de onderzoekers. Ook treden er veel "perverse" neveneffecten op. Met name volume-indicatoren hebben allerlei “bijwerkingen”, schrijven de onderzoekers, zoals het sneller uitvoeren van operaties.
Ook botsen registraties vaak met het zorgproces, waardoor zorgprofessionals zich gedwongen zien om keuzes te maken, bijvoorbeeld tussen registreren of meer tijd met de patiënt doorbrengen.

Top down
De ranglijsten en de indicatoren die er aan ten grondslag liggen leiden er bovendien toe dat kwaliteit steeds meer centraal wordt gestuurd, stellen de onderzoekers. “Dit gaat ten koste van allerlei bottom up kwaliteitsinitiatieven”, aldus de onderzoekers. “Kwaliteit wordt daarmee iets van de centrale afdelingen en minder van de werkvloer.”

Bron: Skipr